پایان نامه بررسی میزان تفکر ابداعی دانش آموزان از دیدگاه دبیران

مقدمه

پیشرفت روزافزون تکنولوژی و اطلاعات باعث تغییرات بسیاری در عرصه حیات بشر شده است و این پیشرفت شتابنده تمامی جوانب زندگی انسانی را تحت الشعاع خود قرارداده است. آموزش هم یک امر جدائی ناپذیر از زندگی انسان نیست. پس این امر هم با دیگر عوامل تحت تاثیر این پیشرفتها و تحول ها قرارگرفته است. روزگار ما عصر تغییر و دگرگونی است! از خصوصیات این تغییرات شتابندگی، فراگیری و تاثیرگذاری است. بعبارت دیگر تکنولوژی جدید بر تمام عرصه های زندگی بشر نافذ و تاثیرگذار است.

ما می دانیم عصری که در آن قرارداریم، عصری ثابت و بی تحرک نیست. هرچند که انسان در طول حیات خود همیشه در حال تغییر و تحول بوده است اما تحولات آن دوران را هیچگاه نمی توان با تحولات سریع و شتابان این دوران مقایسه کرد.

می توان گفت حال که ارتباطات بر تمامی جوانب زندگی انسان تاثیر گذاشته است پس آموزش هم بی تاثیر نخواهدبود. می توان به جرات گفت در این عصر یکی از مهمترین نهاد اجتماعی که دستخوش تغییرات وسیع شده است. همین نهاد آموزش و یادگیری در سطح عمومی و عالی بوده است.

چه باید کرد که آموزش و پرورش، خلاقیت کودکان و نوجوانان را محدود نسازد بلکه بر عکس موجب رشد و گسترش آن را فراهم سازد؟ این سوال از این جهت مهم است که هدف آموزش و پرورش ایجاد تغییرات مطلوب دررفتار می باشد و گاهی تغییرات که به نظر مربیان و اجتماع مطلوب می باشد مغایر با خلاقیت یادگیرنده است، تا جائی که کوشش در راه ایجاد آن تغییرات مطلوب جلوی تظاهرات خلاقه یادگیرنده را سد می کند.

خلاقیت انسان در رسیدن او به موفقیت کنونی نقش مهمی داشته است. محققین معتقدند همه انسانها در کودکی از استعداد خلاق بر خوردارند فقدان محیط مناسب و بی توجهی و عدم تقویت این توانایی مانع ظهور آن می گردد. برای هر جامعه ای وجود افراد خلاق ضروری است. زیرا جوامع در دوره انتقال و تغییر نیاز مبرمی به را ه حلهای خلاق برای مسایل حال و آینده خود دارند.

حال باید دید آیا شیوه سنتی در جامعه و نهادی که بر مبنای ویژگیهای جدید و مدرن قرن خود ساخته شده است می تواند به حیات خود ادامه دهد؟ زیربنای نهاد آموزش و یادگیری در قرن حاضر متاثر از جامعه صنعتی و ارتباطی است. دانش آموختگان نظام آموزش سنتی نمی توانند در جامعه اطلاعات محور کارایی لازم را داشته باشند. در گذشته آموزشهایی متناسب با شرایط همان عصر ارائه می گردید. ولی در حال حاضر این رویه قابل پذیرش و مورد تایید نیست. امروز فن آوریهای اطلاعات این توان را فراهم آورده که هر شخصی بتواند آموزش متناسب با فن را ببیند زیرا از یک طرف محدودیتهای گذشته از بین رفته است و از طرف دیگر اختیاراتی برای همه فراهم شده که بتواند هر نوع دانش را بدون محدودیت کسب نمایند.

برای آنکه دانش آموختگانی داشته باشیم که کارایی لازم را در جامعه اطلاعاتی داشته باشند باید رویکرد جدیدی نیز نسبت به آموزش و یادگیری داشته باشیم. در این زمینه می توان به نظریه ها و شرایطی که امروزه مطرح است، مانند آموزش الکترونیکی، آموزش از راه دور، دانشگاه مجازی و ... بیشتر توجه کنیم و بگذاریم که فرصتی از بین بروند چرا که اگر نخواهیم به سرعت از این فنون بهره مند گردیم از این قافله عقب خواهیم ماند و شرایط دیگری پا به عرصه خواهد گذاشت. پس برنامه ریزیهای آموزشی ما باید به گونه ای باشد که از این فرصتهای جدید به بهترین وجه استفاده نمائیم.

تفکر ابداعی

برای ورود به دنیای جدید، تجزیه و تحلیل نهاد آموزش برای نوسازی، اصلی کلیدی است و اگر مدلهای سیطره یافته نظام آموزش نقد شوند، نابسامانیهای آن آشکار نمی شود در نتیجه امکان توسعه آموزش، حدسی دور از ذهن خواهد بود. امروز در پرتو انقلاب فناوری، نظام کلاسیک آموزش نقد شده و اساساً مدل آموزش پیشین منسوخ شده است و به تغییر نظام آموزشی به همراه تغییرات گسترده اجتماعی توجه می شود.

در جهانی که فناوری در ان شتابان تغییر می کند و دانش به نحو روزافزون تولید می شود آموزش و پرورش باید بیش از مجموعه ای خاص از اطلاعات را تعلیم دهد و باید به بسط و شکوفایی قابلیتهای آدمی بپردازد.

رسالت تربیتی و علمی مراکز آموزش در این است که ژرف نگری، تعمق و تفکر منطقی را در دنیای نوباوگان و دانش پژوهان بطور کامل تر ترسیم نمایند.

در روند تحولات عظیم بشری و عصر پرتکاپوی فناوری و بمباران اطلاعاتی و تحلیل رفتن منابع طبیعی و تهاجم ارتباطی که در لحظه اختراع و اکتشافی دگرگونیهای ژرفی در نحوه زندگی و روابط و نگرشها از خود بر جای می گذارد نیاز به شعله های بینش درونی و خلاقیت امری گریز ناپذیر است. از طرف دیگر آموزش و پرورش موظف است فرزند خصال خویش تربیت نماید فرزندی که رکود ، یکنواختی و بایدهای دست و پاگیر متعارف را به پویش ناب مبدّل سازد و با تفکرِ چرایی و خلاق، قالبهای کلیشه ای اندیشیدن مطیع و تسلیم صرف اطلاعات و مقررات بودن را در نوردد و طرحی نو دراندازد.لازمه این تحول، نظام آموزش متحول است که برای رسیدن به آن نیاز به یک خیزش و عزم جمعی مبتنی بر سخت کوشی متعهدانه ، مداومت و خلاقیت است.

عده ای معتقدند که هوش و استعداد غیرقابل تغییرند و عمل کردن خوب نشانه داشتن توانایی و عمل کردن ضعیف نشان دهنده نداشتن توانایی است.... گروه دیگری از مردم عقیده دارند که هوش و استعداد انسانها از جمله تفکر، قابل گسترش و افزایش است.

برای آموزش تفکر فقط یک برنامه آموزشی خاص وجود ندارد بلکه باید به آموزش عادتها و تفکرات مهم توجه شده و ارزش داده شود و به آموزش تکنیکها و روشها نیز توجه شود. یک برنامه آموزشی مؤثر شامل الگوی برنامه های درسی، آموزشی ، توصیف جزئیات مهارتها و ارزشیابی مهارتهاست. همه اینها پشتیبانی لازم برای تدریس تفکر است.

مطالعات منابع گوناگون دلالت بر این دارند از آنجا که دانش آموزان مدت زمان زیادی را در مدرسه سپری کرده تجارب زیادی را از مدرسه فرا می گیرند لذا می توان گفت که آموزش و پرورش و مدرسه نقش مهم و اساسی را در تحقق خلاقیت در دانش آموزان در آینده بعهده دارند. ولی بعضی پژوهشهای انجام شده از جمله پژوهش بررسی نگرش دبیران دبیرستان به خلاقیت نشانگر نگرش پایین نسبت به خلاقیت می باشد.

بهر حال پیش فرض مطالب بالا این است که داشتن تفکر ابداعی و شاخصهای آن علی الخصوص خلاقیت برای ورود افراد به قرن بیست و یکم الزامی است و وظیفه تعلیم و تربیت است که در تدوین مؤلفه های آموزشی به این مهم بپردازد.

پژوهش حاضر از دو نظر دارای اهمیت و کاربرد است.

اول آنکه از لحاظ نظری بتواند به تکوین این نظریه که آموزش تفکر ابداعی و خلاق می تواند در بهبود رفتار نوجوانان مؤثر باشد بپردازد.

دوم آنکه بتواند پس از اثبات این موضوع از لحاظ عملی نیز کارآیی مؤلفه های آموزش و پرورش را مورد بررسی قرار دهد.

هدف پایان نامه : هدف از این تحقیق بررسی میزان شاخصهای تفکر ابداعی شامل سازگاری، کنجکاوی، خودرهبری، تفکر برتر و علت یابی حسی، ریسک پذیری و خلاقیت در دانش آموزان پایه سوم رشته های نظری دبیرستان های شهر تهران در سال تحصیلی 86-85 می باشد.